Συχνά ακούμε για την υποτιθέμενη “έμφυλη” βία. Το μοντέλο της “‘εμφυλης” βίας είναι αντιεπιστημονικό. Και αυτό επειδή εστιάζει στην υποτιθέμενη θυματοποίηση των γυναικών από την υποτιθέμενη πατριαρχική εξουσία των αντρών. Που εκφράζεται μέσω της βίας. Το μοντέλο αυτό μας εξηγεί πως οι άντρες ασκούν βία στις γυναίκες απλά επειδή αυτοί είναι άντρες. Και απλά επειδή αυτές είναι γυναίκες. Αποδίδει με λίγα λόγια την ενδοοικογενειακή βία στο ατύχημα της γέννησης. Εάν τύχει να γεννηθείς άντρας τότε θα είσαι θύτης και εάν τύχει να γεννηθείς γυναίκα τότε θα είσαι θύμα.
Υπάρχουν πολλοί λόγοι που το μοντέλο αυτό όχι μόνο αδυνατεί να εξυγιάνει το πρόβλημα της ενδοοικογενειακής βίας αλλά το διαιωνίζει. Αρνείται την συμμετοχή της γυναίκας στην βία. Και άρα δεν εστιάζει ποτέ στους άντρες και τα παιδιά θύματα που υποφέρουν από γυναίκες που τα κακοποιούν. Εάν είσαι γυναίκα που κακοποιεί τότε δεν συνάδεις με το μοντέλο της “έμφυλης” βίας και άρα είσαι αόρατη.
Το μοντέλο της “έμφυλης” βίας αδιαφορεί επίσης για τις αιτίες που η βία αυτή ξεκινά.
Δεν εξετάζει πράγματα όπως αντίδραση σε τραύμα, επίκτητη συμπεριφορά, ψυχικά νοσήματα, εξάρτηση, τίποτα εκ των οποίων δεν συνάδει με το αφήγημα της υποτιθέμενης πατριαρχίας. Είναι επίσης πηγή τεράστιου τραύματος και για τις ίδιες τις γυναίκες. Οι οποίες πρέπει να προσαρμοστούν σε ένα αφήγημα που τους εξηγεί πως είναι θύματα των αντρών απλά επειδή γεννήθηκαν γυναίκες. Το αφήγημα της “έμφυλης” βίας παγιδεύει τις γυναίκες σε ένα καθεστώς θυματοποίησης από την ώρα που γεννιούνται. Η “έμφυλη” βία δεν προσπαθεί να αντιμετωπίσει το πρόβλημα της ενδοοικογενειακής βίας. Προσπαθεί απλά να θυματοποιήσει τις γυναίκες και να στιγματίσει τους άντρες.
Οι άντρες μαθαίνουν από πολύ μικρή ηλικία να μην κακοποιούν τις γυναίκες. Ακόμα και όταν αυτές τους κακοποιούν. “Τις γυναίκες δεν τις χτυπάμε ούτε με ένα λουλούδι” έχουμε ακούσει όλοι μας πολλές φορές. Ακόμα και στην περίπτωση που ένα κορίτσι χτυπούσε ένα αγόρι και αυτό ανταπόδωσε το χτύπημα. Τα αγόρια εκπαιδεύονται από μικρά να ανέχονται την βία των γυναικών χωρίς να την ανταποδίδουν. Το μοντέλο της “έμφυλης” βίας είναι μια προέκταση αυτής της κοινωνικής κατήχησης. Για παράδειγμα δεν υπάρχουν προγράμματα επανένταξης γυναικών που ασκούν βία σε άντρες ή παιδιά. Δεν υπάρχουν ξενώνες φιλοξενίας για άντρες θύματα ή έστω για αγόρια. Η ύπαρξη των γυναικών ως θύτες ενδοοικογενειακής βίας δεν κλικάρει στο αφήγημα για την “έμφυλη” βία και άρα δεν αναγνωρίζεται.
Αντί για θεραπεία, στήριξη και επανένταξη, οι γυναίκες που ασκούν βία καταδικάζονται σε μια ύπαρξη που αποδέχεται και ανακυκλώνει την βία που ασκούν. Και τα θύματα τους, άντρες και παιδιά, παραμένουν αόρατα.
Και μιας και τα παιδιά γίνονται μάρτυρες βίας που είναι αποδεκτή και δεν αντιμετωπίζεται, αργότερα την διαιωνίζουν.
Συχνά για παράδειγμα ακούμε για το μετατραυματικό στρες από το οποίο υπέφεραν γυναίκες που διέπραξαν φριχτά εγκλήματα. Σε αυτές τις περιπτώσεις το κακοποιητικό παρελθόν των γυναικών αυτών έρχεται να μας υπενθυμίσει πως η βία που άσκησαν δεν ήταν αποκλειστικά δική τους ευθύνη. Μας γίνεται ξεκάθαρο πως η βία που οι γυναίκες αυτές άσκησαν ήταν το αποτέλεσμα της βίας που οι ίδιες δέχτηκαν όταν ήταν παιδιά. Σε αυτές τις περιπτώσεις καλούμαστε να κατανοήσουμε την γυναίκα θύτη και να την βοηθήσουμε αντί απλά να την τιμωρήσουμε. Ποτέ όμως δεν ακούμε το ίδιο για τις περιπτώσεις που οι άντρες ασκούν βία. Το δικό τους κακοποιητικό παρελθόν δεν έχει κάποια ιδιαίτερη σημασία αν και πληθώρα ερευνών δείχνουν πως η συντριπτική πλειοψηφία των αντρών που έχουν ασκήσει βία ή δολοφονήσει είχαν και οι ίδιοι κακοποιηθεί μικροί. Συχνά από τις μητέρες τους.
Για την ακρίβεια τα αγόρια είναι συχνότερα θύματα ενδοοικογενειακής βίας από τα κορίτσια. Και κακοποιούνται συχνότερα από τις μητέρες τους. Στην Ελλάδα οι μητέρες κακοποιούν τα παιδιά τους δυο φορές συχνότερα από ότι οι πατέρες. Κάτι για το οποίο δεν μαθαίνουμε ποτέ επειδή όπως είπαμε δεν συνάδει με το μοντέλο για την “έμφυλη” βία.
Οι έρευνες που εστιάζουν στο μοντέλο της “‘έμφυλης” δεν λαμβάνουν υπόψιν τους άντρες θύματα ενδοοικογενειακής βίας.
Εστιάζουν αποκλειστικά στο “βίωμα” των γυναικών. Για παράδειγμα θα ακούσουμε πως είναι μεγαλύτερη η συναισθηματική βία που ασκείται στις γυναίκες από τους άντρες, από μια έρευνα που δεν έχει μετρήσει καν την συναισθηματική βία που ασκείται στους άντρες από τις γυναίκες. Μπορεί κάποιες φορές να υπάρχουν αναφορές που βασίζονται σε ένα πολύ μικρό συγκριτικά δείγμα αντρών. Όμως το αντρικό βίωμα παρουσιάζεται μεροληπτικά και μεθοδικά ως αδιάφορο. Το μοντέλο της “έμφυλης” βίας αποκρύπτει μερολυπτικά και μεθοδικά την βία που ασκείται στους άντρες από την γυναίκα.
Μερικοί κοινοί μύθοι που προβάλλει το μοντέλο της “‘έμφυλης” βίας είναι πως οι άντρες δεν τραυματίζονται συχνά από τις συντρόφους τους. Πως δεν βιώνουν φόβο όπως οι γυναίκες, μπορούν ανά πάσα στιγμή να φύγουν από μια κακοποιητική σχέση. Και πως δεν υποφέρουν από βαριά ψυχολογικά τραύματα εξαιτίας αυτής της κακοποίησης. Κάτι που φυσικά δεν ισχύει. Παραπάνω από 200 έρευνες εδώ και 40 χρόνια από σοβαρούς επιστήμονες που δεν ακολουθούν το μοντέλο της “έμφυλης” βίας δείχνουν ισόποση ενδοοικογενειακή βία ανάμεσα στα φύλα. Και στην Ελλάδα. Έρευνες έχουν δείξει για παράδειγμα πως πως πολλοί πατεράδες δεν φεύγουν από μια κακοποιητική σχέση επειδή φοβούνται πως η μητέρα θα πάρει την επιμέλεια των παιδιών και θα συνεχίσει την κακοποίηση επάνω τους. Ή επειδή η ζωή τους ήταν απόλυτα ελεγχόμενη από την σύντροφο τους, οι δίαυλοι επικοινωνίας τους διαλυμένοι από αυτήν και δεν είχαν που αλλού να πάνε.
Στην Αγγλία για παράδειγμα ο βασικότερος λόγος αστεγίας των αντρών φαίνεται να είναι η ενδοοικογενειακή βία που δέχονται οι άντρες από τις συντρόφους τους.
Το οικογενειακό Δίκαιο παίζει σοβαρό ρόλο στην αδυναμία των αντρών να φύγουν από κακοποιητικές σχέσεις.
Γνωρίζοντας από πριν πως η νομοθεσία και τα Δικαστήρια ευνοούν τις γυναίκες στα θέματα των επιμελειών και των διατροφών οι άντρες που είναι θύματα ενδοοικογενειακής βίας δυσκολεύονται να απομακρυνθούν από κακοποιητικές σχέσεις. Είναι επίσης δύσκολο για αυτούς να κάνουν κάτι για αυτό. Μιας και δεν υπάρχουν φορείς που μπορούν να απευθυνθούν και το φεμινιστικό αφήγημα χλευάζει και αμφισβητεί την κακοποίηση τους. Οι δυσκολίες που έχουν οι άντρες στο να αναζητήσουν βοήθεια είναι ξεκάθαρα πρακτικές και κοινωνικές, παρόλα αυτά η πραγματικότητα πνίγεται στο φεμινιστικό αφήγημα που κατηγορεί την υποτιθέμενη “τοξική αρρενωπότητα” τους ως το μόνο εμπόδιο στην αναζήτηση βοήθειας. Κοινωνικά ανεχόμαστε τις γυναίκες που κακοποιούν τους άντρες και τα παιδιά τους εκθειάζοντας τους άντρες που ανέχονται την βία και που απαντάνε σε αυτή με υπομονή και αγάπη.
Με τα είδη της βίας που οι άντρες δέχονται από τις συντρόφους τους θα ασχοληθούμε στο δεύτερο μέρος αυτής της σειράς άρθρων.
