Πριν από περίπου δυο χρόνια, περίπου στις 1 το βράδυ έλαβα ένα μήνυμα στην σελίδα. Λίγες μόνο λέξεις. «Φίλε μπορείς να μιλήσουμε; Δεν αντέχω». Δεν τον γνώριζα και δεν είχα δει ποτέ σχόλιο του στην σελίδα. Μιλήσαμε μέχρι το πρωί. Αποξενωμένος πατέρας, το αγοράκι του γύρω στα 5. Εκείνη την ημέρα διαγνώστηκε με καρκίνο. Ήθελε να αυτοκτονήσει. Του πρότεινα να μιλήσει με κάποιον ειδικό αλλά δεν ήθελε. Ήθελε να μιλήσω με την πρώην σύζυγο του. Μου έδωσε το προφίλ της και της έστειλα ένα μεγάλο κείμενο στο οποίο εστίαζα στο πόσο σημαντικό είναι για το παιδί να θυμάται τον πατέρα του και στην αγάπη που είχε κάποτε για τον πρώην σύζυγο της. Μου απάντησε.
Δεν θα μπω σε λεπτομέρειες της υπόθεσης όμως η αποξενώτρια μου απάντησε και βρήκαμε μια άκρη. Πιστεύω στην καλή πλευρά των ανθρώπων. Η μητέρα μου πάντα μου υπενθύμιζε πως δεν υπάρχουν κακοί άνθρωποι, αλλά πως απλά κάποιοι ξεχνάνε πως να είναι καλοί.
Αυτά τα δυο χρόνια ο Γιώργος τα πέρασε κοντά στον γιο του. Μου έστελνε μηνύματα και φωτογραφίες. Βγήκαμε κιόλας κάποιες φορές. Με την Χριστίνα έβγαζαν βίντεο στο κινητό, μέσα στο χαμόγελο αυτός. «Να έχει να βλέπει τον μπαμπά του μόλις μεγαλώσει».
Πριν λίγο καιρό η Χριστίνα μου έστειλε μήνυμα στο κινητό για να μου πει πως ο Γιώργος πέθανε. Συζητήσαμε αρκετά. Την πόνεσε πολύ όλο αυτό. Δέχτηκε να μου δώσει μια συνέντευξη για την ιστορία αυτή. Και να μιλήσει στον κόσμο, ως αποξενώτρια, για την αποξένωση.
Λίγες ημέρες μετά βγήκαμε για έναν καφέ και μιλήσαμε. Τα ονόματα είναι αλλαγμένα για προφανείς λόγους.
ΟΔΕΜ: Ποιοι ήταν οι λόγοι για τους οποίους χωρίσατε;
Χ: Το παιδί έφερε αρκετές αλλαγές στην καθημερινότητα μας. Άλλαξαν απότομα οι ρόλοι μας από ερωτευμένο ανέμελο ζευγάρι σε υπεύθυνους γονείς. Εστιάσαμε κυρίως στο παιδί και ξεχάσαμε να δείχνουμε τον έρωτα μας. Μικρά καθημερινά πράγματα έδειχναν αδιαφορία αντί για ενδιαφέρον. Αργά αλλά σταδιακά ξεχάσαμε πόσο σημαντικοί είμασταν ο ένας για τον άλλον.
ΟΔΕΜ: Αυτή η αλλαγή αφορούσε και τους δυο εξίσου ή κάποιον περισσότερο;
Χ: Κοίτα, πίστευα πως αφορούσε μόνο τον Γιώργο. Ήμουν πολύ μπερδεμένη με όλο αυτό. Όταν έκανε κάτι για το παιδί μου έλειπε το ενδιαφέρον του. Δεν αντιλαμβανόμουν πως κι εγώ αδιαφορούσα για αυτόν και τα συναισθήματα του. Εκ των υστέρων και μετά από όλη αυτή την ιστορία συζητήσαμε και έκανα αρκετή αυτοανάλυση για να το αντιληφθώ. Είναι τεράστια η διαφορά το πως ένιωθα τότε για όλο αυτό και το πως νιώθω τώρα. Στο τέλος αποφασίσαμε να χωρίσουμε.
ΟΔΕΜ: Είχες από εκείνη την στιγμή του χωρισμού αποφασίσει πως δεν ήθελες να έχει σχέση με το παιδί σας;
Χ: Όχι. Στην αρχή όλα ήταν καλά. Υπήρχε μια ψύχρα αναμεταξύ μας αλλά ήταν φυσιολογικό. Κάποιες φορές μάλιστα περνάγαμε και καλά. Κάναμε καλαμπούρι, γελάγαμε.
ΟΔΕΜ: Τι άλλαξε;
Χ: Προσπαθώ εδώ και καιρό να τα βάλω σε μια σειρά. Όπως ήταν φυσικό μετά την απόφαση μας να χωρίσουμε άλλαξε η καθημερινότητα μου. Έγινε πιο δύσκολη. Δουλειά, σπίτι, παιδί. Η μητέρα μου βοηθούσε, και τις ημέρες που κράταγε ο Γιώργος το παιδί ήμουν πιο χαλαρή όμως δεν ήξερα τι να κάνω με τον χρόνο αυτόν. Έβγαινα για έναν καφέ με φίλες αλλά το μυαλό μου ήταν συνέχεια στο παιδί. Τον έπαιρνα συνέχεια τηλέφωνο.
ΟΔΕΜ: Έκανε και αυτός το ίδιο; Πόσο χρονών ήταν το παιδί;
Χ: Γύρω στα 4. Όχι δεν έκανε το ίδιο. Με εμπιστεύονταν περισσότερο. Έπαιρνε τηλέφωνο αλλά όχι όπως εγώ. Εγώ του είχα σπάσει τα νεύρα. Δεν είχα κακή πρόθεση όμως, ήταν ξεκάθαρο ενδιαφέρον και ανησυχία για το παιδί.
ΟΔΕΜ: Πως εξελίχθηκε όλο αυτό;
Χ: Για περίπου ένα χρόνο απλά μαλώναμε τηλεφωνικά. Μικρά καυγαδάκια επειδή τον έπαιρνα συνέχεια τηλέφωνο. Όμως τίποτα σημαντικό. Το παιδί ήταν χαρούμενο, ρωτούσε βέβαια να καταλάβει τι συμβαίνει αλλά του εξηγούσαμε σιγά σιγά. Μέχρι εκείνο το σημείο συνεννοούμασταν.
ΟΔΕΜ: Τι άλλαξε;
Χ: Έμπαινα σε κάποιες ομάδες στα σόσιαλ για χωρισμένες μητέρες. Μέσα σε αυτόν τον χρόνο γνώρισα κάποιες μητέρες που μεγάλωναν μόνες τους τα παιδιά τους. Υπήρχαν κοινά βιώματα ως προς τις πρακτικές και συναισθηματικές δυσκολίες και αρχίσαμε να κάνουμε παρέα. Κυρίως μέσα από τα σόσιαλ αλλά είχαμε βγει και αρκετές φορές για καφέ ή φαγητό. Στην αρχή οι συζητήσεις μας περιστρέφονταν γύρω από εμένα και αυτό με έκανε να αισθάνομαι πως όσα ένιωθα είχαν σημασία.
ΟΔΕΜ: Δεν τα είχατε συζητήσει και με τον Γιώργο αυτά;
Χ: Ναι. Όμως μετά τον χωρισμό όλο και λιγότερο. Φυσικό ήταν αυτό, δεν είμασταν πλέον ζευγάρι για να απασχολούμε τόσο ο ένας τον άλλον με τα προσωπικά του. Με τις νέες φίλες μου ήμουν πιο ανοιχτή.
ΟΔΕΜ: Τον κατηγορούσες για κάτι σε αυτές;
Χ: Όχι. Ότι είπα και σε σένα πιο πάνω αλλά πιο αναλυτικά. Μέχρι και εκείνο το σημείο αναγνώριζα μέσα μου πως το θέμα του χωρισμού αφορούσε και τους δυο μας. Κουβέντα την κουβέντα όμως, σχόλιο το σχόλιο όλο αυτό σιγά σιγά άλλαξε.
ΟΔΕΜ: Δηλαδή;
Χ: Για αρχή ξεκίνησα να διαβάζω κείμενα για κακοποιημένες γυναίκες στις σελίδες αυτές. Για ανεπρόκοπους άντρες. Υπήρχε μια έντονη δυσφορία κάθε φορά που κάποια μητέρα μιλούσε υπέρ των αντρών. Έως και έντονοι καυγάδες. Στην αρχή αδιαφορούσα για όλα αυτά αλλά μέρα με την μέρα άλλαζε η στάση μου. Βασικά άρχισα να σκέφτομαι διαφορετικά για τα προβλήματα που οδήγησαν στον χωρισμό μας και να αποδίδω περισσότερες ευθύνες στον Γιώργο.
ΟΔΕΜ: Γιατί;
Χ: Ήθελα να ανήκω κάπου. Στις ομάδες αυτές έβρισκα κατανόηση για τις δυσκολίες της καθημερινότητας μου. Και στην πορεία με το όλο κλίμα που υπήρχε σε αυτές άρχισα να αισθάνομαι ριγμένη. Πως δεν έφταιγα καθόλου εγώ για τον χωρισμό μας αλλά μόνο ο Γιώργος.
ΟΔΕΜ: Θα τις αποκαλούσες μίσανδρες τις ομάδες αυτές;
Χ: Ναι. Πλέον ναι. Τότε όμως όχι. Ήταν πολύ απελευθερωτικό να αποδεσμεύσω τον εαυτό μου από κάθε ευθύνη του χωρισμού. Να αισθάνομαι θύμα του.
ΟΔΕΜ: Δεν καταλάβαινες πως ήταν λάθος αυτό;
Χ: Στην αρχή ναι. Είχα γράψει κάποια σχόλια και είχα πει και σε κουβέντες σε εξόδους μας πως δεν είναι ακριβώς έτσι όλα αυτά. Εισέπραξα μια ψυχρή αντίδραση έως και επιθετική. Κάθε φορά ξεκαθάριζαν με πλάγιο τρόπο πως εάν δεν ήμουν μαζί τους ήμουν απέναντι τους. Και με τον καιρό δίσταζα να παίρνω θέση μέχρι που ξεκίνησα κι εγώ να συμμετέχω. Όσο πιο απαξιωτική ήμουν απέναντι στους άντρες και ειδικά στον πατέρα του παιδιού μου, τόσο περισσότερη αγάπη και κατανόηση λάμβανα από τις γυναίκες αυτές.
ΟΔΕΜ: Ήταν τόσο σημαντική η αποδοχή τους;
Χ: Σε εκείνη την περίοδο ναι. Ήμουν ευάλωτη, η ζωή μου είχε αλλάξει εντελώς και μάθαινα πως να ζω με τα νέα δεδομένα.
ΟΔΕΜ: Πιστεύεις πως εκμεταλλεύτηκαν αυτή την ευαλωτότητα;
Χ: Ναι.
ΟΔΕΜ: Πως εξελίχθηκε όλο αυτό;
Χ: Στην αρχή προσπαθούσαν να εκμαιεύσουν ομολογίες για σωματική βία. Στις πρώτες μας εξόδους για παράδειγμα με ρώτησαν εάν με χτυπούσε ενώ δεν είχα δώσει ποτέ δικαιώματα για να σκεφτούν κάτι τέτοιο. Αισθάνθηκα άβολα. Δηλαδή δεν ρωτάς κάποια που μόλις γνώρισες εάν σε χτύπαγε ο πρώην σου. Στην πορεία σε κουβέντες που είχαμε για τα προβλήματα που οδήγησαν στον χωρισμό άρχισαν να μου λένε πως ήμουν θύμα ψυχολογικής βίας. Πως δεν είναι κατάλληλος για πατέρας. Πως θα βρει άλλη να κάνει τα ίδια και πως ήταν τοξικός. Εκεί την πάτησα εγώ.
ΟΔΕΜ: Δηλαδή;
Χ: Ε όταν σου λένε πως δεν φταις σε τίποτα και πως το παιδί σου θα βγει σκάρτο εξαιτίας του πρώην σου αρπάζεσαι από αυτό.
ΟΔΕΜ: Άλλαξε η στάση σου προς τον Γιώργο;
Χ: Σταδιακά ναι, αλλά όχι ιδιαίτερα. Έγινα πιο απότομη, πιο ειρωνική και προκλητική. Αυτός σαν να καταλάβαινε πως κάτι έχει αλλάξει και με ρωτούσε αλλά δεν του απαντούσα. Τι να του απαντούσα;
ΟΔΕΜ: Αισθανόσουν ενοχές δηλαδή για την συμπεριφορά σου;
Χ: Ναι. Επειδή βασίζονταν στα πηγαδάκια μου. Όταν μιλούσα μαζί του δεν έβγαζαν νόημα τα όσα μου έλεγαν.
ΟΔΕΜ: Πότε ξεκίνησες την αποξένωση;
Χ: Κατάλαβα πως έβγαινε με κάποια. Τον ρώτησα και ενώ στην αρχή απέφευγε να μου απαντήσει στο τέλος το παραδέχτηκε. Του ζήτησα να μην την φέρνει σε επαφή με το παιδί και συμφώνησε. Όμως το σκεφτόμουν συνέχεια.
ΟΔΕΜ: Τι σκεφτόσουν;
Χ: Πως αυτή η γυναίκα θα έβλεπε όλες αυτές τις πλευρές του Γιώργου που με έκαναν να τον ερωτευτώ. Πως θα τον ερωτεύονταν και πως το παιδί θα άρχισε να την βλέπει ως μητέρα.
ΟΔΕΜ: Ήταν περισσότερο ζήλια ή απειλή αυτό που αισθανόσουν;
Χ: Ζήλια.
ΟΔΕΜ: Πως ξεκίνησες να αποξενώνεις το παιδί;
Χ: Ήταν μικρά πράγματα που δεν τα καταλάβαινε ούτε ο Γιώργος, ούτε το παιδί. Για παράδειγμα στο σπίτι τον αποκαλούσα “ο πατέρας σου” ενώ το παιδί τον έλεγε “μπαμπά”. Και χρησιμοποιούσα έναν αυστηρό τόνο φωνής. Με ρώταγε το παιδί “που είναι ο μπαμπάς;” και εγώ του απαντούσα “άργησε πάλι ο πατέρας σου” με αυστηρό ύφος. Και αμέσως μετά του έλεγα με τρυφερότητα “έλα να σε πάρει αγκαλίτσα η μαμά”. Ήξερα πολύ καλά τι έκανα και πλέον ντρέπομαι πολύ για αυτό.
ΟΔΕΜ: Άλλα παραδείγματα; Μην ντρέπεσαι, αυτός είναι και ο σκοπός της κουβέντας μας, να καταλάβει ο κόσμος.
Χ: Όταν έρχονταν να τον πάρει φρόντιζα πάντα να τον ετοιμάζω όσο αυτός περίμενε και τον κοίταζε στην πόρτα. Του έβαζα το μπουφάν για παράδειγμα ή του έδινα ένα παιχνίδι και ταυτόχρονα του έλεγα “έλα πήγαινε στον πατέρα σου γιατί φοβάσαι;”. Ενώ το παιδί δεν φοβόταν. Του δημιουργούσα δισταγμό από το πουθενά. Και επαναλάμβανα αυτό το μοτίβο συνέχεια αλλά με άλλες λέξεις για να μην καταλάβει τίποτα ο Γιώργος. Άλλες φορές του έλεγα “μην ανησυχείς για την μανούλα” και νόμιζε πως υπήρχε λόγος ανησυχίας. Πήγαινε μετά με τον Γιώργο αλλά ήθελε να με παίρνει συνέχεια τηλέφωνο για να δει εάν είμαι καλά. Ταυτόχρονα φρόντιζα να αντιμετωπίζω ψυχρά και απότομα τον Γιώργο μπροστά του. Σιγά σιγά άρχισε να μην θέλει να πηγαίνει στο σπίτι του.
ΟΔΕΜ: Κατάλαβε κάτι ο Γιώργος;
Χ: Στην αρχή όχι. Νόμιζε πως προσπαθούσα να ξεπεράσω τον χωρισμό μας.
ΟΔΕΜ: Πως αισθανόσουν με όλη αυτή την διαδικασία;
Χ: Την αλήθεια; Δυνατή. Κανένας δεν καταλάβαινε τι έκανα και αισθανόμουν πολύ έξυπνη για αυτό. Ξεκίνησα να γράφω κι εγώ στις ομάδες των μαμάδων απαξιωτικά για τον πρώην μου και αποκόμιζα θετικές αντιδράσεις και σχόλια. Όσο περνούσε ο καιρός οποιαδήποτε ενοχή ή τύψεις ένιωθα για όλο αυτό αντικαθίστονταν με μικρές αμοιβές λατρείας.
ΟΔΕΜ: Σκέφτηκες ποτέ πως κατά αυτόν τον τρόπο ήσουν κι εσύ θύμα αποξένωσης από τον πρώην σύζυγο σου, θύμα δηλαδή των ίδιων ακριβώς πρακτικών χειραγώγησης;
Χ: Όχι. Το συζητήσαμε μαζί αυτό πριν από καιρό, και όταν μου το είπες άρχισα να καταλαβαίνω όλον αυτόν τον κύκλο.
ΟΔΕΜ: Καταλήξατε στα Δικαστήρια;
Χ: Δεν προφτάσαμε να πάμε μέχρι εκεί. Όμως του δήλωσα πως το παιδί δεν θέλει να τον βλέπει και πως πρέπει να το σεβαστώ.
ΟΔΕΜ: Ενώ γνώριζες πως ήσουν υπαίτια;
Χ: Ναι. Προς το τέλος της αποξένωσης το παιδί ήταν μπερδεμένο. Δεν καταλάβαινε γιατί εισέπραττε “ψυχρολουσίες” κάθε φορά που έβλεπα ή μιλάγαμε για τον πατέρα του. Το χρησιμοποίησα αυτό.
ΟΔΕΜ: Πως;
Χ: Ερχόταν να το πάρει ο Γιώργος και είχε μια διστακτικότητα το παιδί μετά από όλα αυτά. Δεν ήθελε να με αφήσει μόνη μου ή ανησυχούσε πως κάτι συμβαίνει αλλά χωρίς να γνωρίζει τι ακριβώς. Σε αυτές τις στιγμές ο Γιώργος του έλεγε από τον πόρτα “έλα στον μπαμπά” με χαμόγελο και εγώ το ρωτούσα κρατώντας το από το χέρι “γιατί δεν θες να πας στον μπαμπά”; Το παιδί δεν απαντούσε και απαντούσα εγώ για αυτό. “Δεν θέλει να έρθει δεν τον βλέπεις;”. Ο Γιώργος θύμωνε, το παιδί έβαζε τα κλάματα κι εγώ τον έδιωχνα.
ΟΔΕΜ: Τι άλλαξε την στάση σου;
Χ: Μου έστειλες ένα κείμενο το οποίο μου ανακοίνωνε πως ο Γιώργος πάσχει από καρκίνο και μου ζήτησες να συζητήσουμε. Είχα ακούσει διάφορα για σένα (γέλια) αλλά το κείμενο με άγγιξε. Με επανέφερε.
ΟΔΕΜ; Που;
Χ: Στην πραγματικότητα.
ΟΔΕΜ: (γέλια) Πιο συγκεκριμένα;
Χ: Δεν έφταιγε σε κάτι ο Γιώργος. Μαζί τα κάναμε σκατά αναμεταξύ μας. Ήμασταν και οι δυο υπεύθυνοι για τον χωρισμό μας και προσπαθούσα να πείσω τον εαυτό μου πως έφταιγε μόνο αυτός. Και από κάποιο σημείο και μετά έγινε ανεξέλεγκτο, όπως έγινε και η ζήλια μου. Ήταν ξεκάθαρα εκδικητική η στάση μου και πέρα από τον Γιώργο επηρέαζε αρνητικά το παιδί μας. Βέβαια όλα αυτά τα βλέπω εκ των υστέρων. Ήταν δύσκολο να αποδεχτώ πως εγώ ήμουν το τέρας σε αυτή την ιστορία.
ΟΔΕΜ: Πως εξελίχθηκε;
Χ: Βγήκαμε, βγήκαμε και μαζί (γέλια). Δεν ξέρω, ειλικρίνεια. Μιλάγαμε σαν ενήλικοι γνωρίζοντας τον βαθμό που επηρέασαν τις ζωές όλων μας όσα έγιναν. Και του παιδιού.
ΟΔΕΜ: Όλοι επηρεαστήκατε από αυτό. Και εσύ.
Χ: Ναι. Έγινα άλλος άνθρωπος που λένε. Δεν με αναγνώριζα. Είναι μια διαδικασία που σε κάνει να αισθάνεσαι δυνατή. Πως έχεις τον έλεγχο στις ζωές του παιδιού και του πρώην σου. Ως αποτέλεσμα όμως έχασα τον έλεγχο της δικής μου ζωής. Έπαψα να είμαι εγώ και έγινα ένα οργισμένο “θύμα”. Πληγώνοντας την οικογένεια μου, το παιδί μου.
ΟΔΕΜ: Τα βρήκατε λοιπόν.
Χ: Ναι υπήρχε κατανόηση από μέρους του. Θυμήθηκα τον Γιώργο που με κοίταζε στα μάτια με αγάπη. Το παιδί άρχισε να ζητάει τον μπαμπά του μόλις σταμάτησα να το χειραγωγώ και να μιλάω θετικά για αυτόν. Μερικούς μήνες μετά όλα ήταν σαν να μην είχε συμβεί τίποτα.
ΟΔΕΜ: Πως αισθάνεσαι πλέον;
Χ: Ευγνωμοσύνη που πρόλαβε το παιδί και γνώρισε τον πατέρα του πριν πεθάνει. Που θα τον θυμάται με αγάπη. Για μένα δεν ξέρω. Ο Γιώργος με συγχώρεσε πριν φύγει αλλά δεν ξέρω εάν θα μπορέσω να συγχωρήσω εγώ τον εαυτό μου. Αισθάνομαι ανακούφιση που μιλάω για αυτό δημόσια. Φεύγει ένα μέρος του βάρους.
ΟΔΕΜ: Κλείνοντας θα ήθελες να πεις κάτι στις μητέρες που αποξενώνουν τα παιδιά τους;
Χ: Ναι. Ξέρετε πολύ καλά τι κάνετε. Μην το κάνετε. Κάνετε κακό στα παιδιά σας, στους πατέρες τους και στον εαυτό σας. Μόνο το μίσος κερδίζει σε αυτό το παιχνίδι. Ποτέ η αγάπη.