“Σπουδές πάχους” και φεμινισμός
Τον Μάρτιο του 2017 το πανεπιστήμιο Carleton αφαίρεσε την ζυγαριά από το γυμναστήριο του. Η κίνηση χειροκροτήθηκε από κάποιους φοιτητές ως ένδειξη συμπαράστασης σε όσους έχουν θέματα βάρους. Όμως ξεκίνησε μια τεράστια αντίδραση από άλλους φοιτητές που χρειάζονταν την ζυγαριά. Και που κατάλαβαν πως επρόκειτο για μια ακόμα πολιτική κίνηση ακύρωσης κουλτούρας. “Μετά θα μας πάρουν τους καθρέφτες” ήταν ένα σύνθημα του. “Όσοι προσβάλλονται από την ζυγαριά μπορούν να μην την χρησιμοποιούν” ήταν ένα άλλο.
Το πανεπιστήμιο του Carleton δεν ήταν το πρώτο που αφαίρεσε την ζυγαριά από το γυμναστήριο του. Δυο χρόνια πριν το πανεπιστήμιο της Καλιφόρνια έκανε ακριβώς το ίδιο ως συμπαράσταση σε άτομα με διατροφικές διαταραχές.
Ο υπεύθυνος των γυμναστών του πανεπιστημίου Carleton δήλωσε πως αποφάσισε να αφαιρέσει την ζυγαριά για να “ευθυγραμμιστεί με τις τρέχουσες τάσεις φυσικής κατάστασης και κοινωνικής δικτύωσης”. Αρκετές εβδομάδες μετά την έντονη και επίμονη αντίδραση των μαθητών που χρειάζονταν την ζυγαριά ή που δεν δέχονταν την αφαίρεση της ως πολιτική κίνηση, η ζυγαριά επέστρεψε στο γυμναστήριο. Οι περισσότεροι από εσάς θα νομίζετε πως αυτή η πρόσφατη υστερία του body positivity είναι μια πρόσφατη εφεύρεση.
Όμως δεν είναι.
Έχει τις ρίζες της, όπως εξάλλου όλο το πολιτικά ορθό κίνημα, στην φεμινιστική θεωρία. Το 1978 η φεμινίστρια Susie Orbach εξέδωσε το βιβλίο “Το πάχος είναι ένα φεμινιστικό θέμα”. Μέσα σε αυτό μοιράστηκε το “βίωμα” των χοντρών γυναικών και ξεκίνησε έναν καινούργιο κλάδο σπουδών στις φεμινιστικές “σπουδές φύλου”, τις “σπουδές πάχους”.
Οι “σπουδές πάχους” είναι ένας πλέον ακαδημαϊκός κλάδος που μας εξηγεί πως η προκατάληψη απέναντι στους χοντρούς ανθρώπους, ειδικά απέναντι στις χοντρές γυναίκες, είναι ένα θέμα που αφορά τα ανθρώπινα δικαιώματα ίσης σημασίας με τον ρατσισμό. Η υποτιθέμενη αυτή προκατάληψη βασίζεται σε εκατοντάδες μικροεπιθέσεις, όπως για παράδειγμα την ενθάρρυνση στο να χάσει κάποιος περιττά κιλά. Εάν θέλετε να μάθετε περισσότερες λεπτομέρειες για το τι εκπροσωπεί ο κλάδος δεν έχετε παρά να διαβάσετε αυτό το κεφάλαιο μιας πρόσφατης φεμινιστικής ανάλυσης για τις διακρίσεις απέναντι στους χοντρούς ανθρώπους. Το βιβλίο εκδόθηκε το 2016 και είναι ένα πολύ καλό παράδειγμα του πως οι “σπουδές φύλου” απορρίπτουν την επιστήμη. Και την αντικαθιστούν με φεμινιστική θεωρία. Και οι τρεις συγγραφείς είναι φεμινίστριες/ες και καθηγητές σε πανεπιστήμια σε ανάλογους κλάδους “σπουδών πάχους”.
Όσοι έχουν μελετήσει φεμινιστική θεωρία ή έστω διαβάσει τις αναλύσεις μου για αυτήν δεν θα εκπλαγούν διαβάζοντας πως οι καθηγητές υποστηρίζουν πως το πάχος είναι μια κοινωνική κατασκευή. Η κεντρική ιδέα είναι πως οι χοντροί άνθρωποι δεν έχουν κανένα απολύτως πρόβλημα. Και πως το πρόβλημα το έχουν όσοι θεωρούν πως οι χοντροί άνθρωποι έχουν κάποιο πρόβλημα. Κάνουν συχνές αναφορές στο “προνόμιο” των αδύνατων ανθρώπων, και τις “χοντροφοβικές” αντιλήψεις όπως για παράδειγμα ότι η παχυσαρκία είναι κάτι κακό για την υγεία.
Ναι καλά διαβάσατε.
Οι τρεις καθηγήτριες/ες πανεπιστημίων αρνούνται πως υπάρχει οποιαδήποτε αρνητική επίδραση του πάχους στην υγεία των ανθρώπων. Επίσης αρνούνται πως η παχυσαρκία είναι κάτι πάνω στο οποίο ένα άτομο έχει έλεγχο. Εξηγούν πως ακόμα και να συζητάς για την παχυσαρκία ως κάτι προβληματικό είναι από μόνο του προβληματικό. Μιας και στοχοποιεί τους χοντρούς ανθρώπους και άρα αυξάνει το στίγμα απέναντι τους. Το βιβλίο αναλύει πως η μόνη κριτική που πρέπει να γίνεται όσον αφορά το πάχος είναι η προκατειλημμένη στάση των ειδικών υγείας απέναντι στην παχυσαρκία. Εδώ πρέπει να γίνει ξεκάθαρο πως φυσικά και οι παχύσαρκοι άνθρωποι δεν πρέπει να στοχοποιούνται και να γίνονται θύματα κοροϊδίας και κοινωνικής αποξένωσης.
Ένας από τους καλύτερους φίλους μου στο γυμνάσιο ήταν “ο χοντρός του σχολείου”. Τον οποίο με ενθάρρυνση και πολλές συζητήσεις έπεισα να ξεκινήσει συχνή γυμναστική. Κάτι που τον οδήγησε να αποκτήσει ένα εξαιρετικά γυμνασμένο σώμα που συντηρεί ακόμα και σήμερα. Το ερώτημα λοιπόν είναι εάν είναι ηθικό ή έστω ευγενικό ή υποστηρικτικό το να λέμε στους παχύσαρκους ανθρώπους ότι είναι υγιής, ευτυχισμένοι και όμορφοι;
Οι “σπουδές πάχους” υποστηρίζουν πως ναι.
Και πως οποιαδήποτε πληροφορία ή ενθάρρυνση για την απώλεια κιλών είναι μια πηγή στίγματος από μόνη της. Η ιδέα συνάδει απόλυτα με όλη την υπόλοιπη φεμινιστική προσέγγιση της πραγματικότητας. Ότι εάν σκεφτόμαστε με τον “σωστό τρόπο” και εξαναγκάσουμε όλους τους υπόλοιπους να κάνουν το ίδιο, τότε θα δημιουργηθεί μια ονειρική ουτοπία χωρίς ασχήμια, καταπίεση και έγκλημα στην οποία κανένας άνθρωπος δεν θα είναι ποτέ δυστυχισμένος.
Οι κίνδυνοι που πηγάζουν από αυτόν τον κλάδο δεν διαφέρουν από τις υπόλοιπες “σπουδές φύλου”. Οι “σπουδές πάχους” όπως και οι υπόλοιπες “σπουδές φύλου” αντιμετωπίζουν οποιαδήποτε έρευνα που δεν συνάδει με τα συμπεράσματά της ως πηγή περισσότερου στίγματος. Και άρα την απορρίπτουν.
Οι καθηγήτριες/ες δηλώνουν πως “το στίγμα για το πάχος είναι ένα τεράστιο θέμα κοινωνικής δικαιοσύνης. Επειδή οι άνθρωποι που είναι χοντροί δεν έχουν το βασικό ανθρώπινο δικαίωμα του να είναι χοντροί. Και να ζουν χωρίς άδικη αντιμετώπιση”. Ως “άδικη αντιμετώπιση” οι συγγραφείς συμπεριλαμβάνουν την ενθάρρυνση απώλειας βάρους. Και άρα οποιαδήποτε ιατρική έρευνα προτείνει κάτι τέτοιο ή έστω πως η παχυσαρκία είναι βλαβερή για την υγεία, είναι μια “άδικη αντιμετώπιση. Που βάλλει το βασικό ανθρώπινο δικαίωμα των ανθρώπων να είναι χοντροί”.
Για την ακρίβεια οι συγγραφείς εκφράζουν την επιθυμία να ποινικοποιηθεί οποιαδήποτε έρευνα έρχεται σε αντίθεση με την θέση τους. Οποιαδήποτε δηλαδή έρευνα δείχνει πως η παχυσαρκία αποτελεί κίνδυνο για την υγεία. “Είναι εξαιρετικά απαραίτητο οι ακαδημαϊκοί να απαιτήσουν κρατική νομοθεσία που να προστατεύει από το στίγμα και τις διακρίσεις πάχους”. Ξανά δεν είναι η πρώτη φορά που φεμινίστριες “σπουδών φύλου” απαιτούν κάτι τέτοιο. Η Daphna Joel φεμινίστρια που διδάσκει ένα φεμινιστικό παρακλάδι της νευροεπιστήμης που ονομάζει “νευροφεμινισμό”, έχει δηλώσει πως “η επιστημονική έρευνα που ασχολείται με τις διαφορές ανάμεσα στον άντρα και την γυναίκα πρέπει να θεωρηθεί πολιτικά παράνομη”.
Σωρός από άρθρα και απόψεις κατακλύζουν τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης καθημερινά, εμποτισμένα με αυτή την φεμινιστική προπαγάνδα.
Μια Ελληνίδα καλλιτέχνιδα μας ενημερώνει. “Body positive movement είναι ένα κίνημα που αποσκοπεί να εξαλείψει την άδικη και άσχημη αντιμετώπιση των ανθρώπων με βάση τα σωματικά τους δεδομένα, ξεκινώντας από το βάρος και τελειώνοντας με την ακμή. Η βασική ιδέα είναι ότι το σώμα ανήκει μόνο στον εαυτό σου. Και κανένας δεν θα έπρεπε να έχει γνώμη πάνω σε αυτό”. Το “κανένας” συμπεριλαμβάνει φυσικά και την επιστήμη και όσους εκφράζουν τα πονήματα της επιστήμης.
Σε ένα άλλο άρθρο ενημερωνόμαστε πως το να είσαι μια χοντρή γυναίκα είναι για την ακρίβεια μια αντίσταση στην “πατριαρχία”. Και πως υπάρχει κάτι το εξαιρετικά ηρωικό σε μια γυναίκα που είναι τόσο χοντρή ώστε να καταλαμβάνει περισσότερο δημόσιο χώρο. Όπως και πως είναι μισογυνιστικό το να υποθέτεις πως υπάρχουν οφέλη στο να χάσει μια γυναίκα βάρος. Και φυσικά αυτή η λογική δεν συμπεριλαμβάνει τους χοντρούς άντρες. Επειδή “οι άντρες δεν χρειάζονται να είναι αισθητικά αρεστοί στην πατριαρχία. Και άρα οι χοντροί άντρες δεν υποφέρουν όσο οι χοντρές γυναίκες”.
Η φεμινιστική προπαγάνδα περί πάχους δεν είναι μια πρόσφατη “τρέλα”.
Καλλιεργήθηκε εδώ και δεκαετίες μέσα στα αμερικανικά πανεπιστήμια μέσω των “σπουδών φύλου” και πλέον απειλεί την επιστημονική έρευνα. Και βλέποντας τους γοργούς ρυθμούς με τους οποίους κερδίζει έδαφος στην Ελλάδα, μιας και οποιαδήποτε αντίσταση θεωρείται “μισογυνιστική” δεν με εκπλήσσει που η Ελλάδα είναι πλέον η πρώτη χώρα παγκοσμίως στην παιδική παχυσαρκία.
Οι ερευνητές στο Πανεπιστήμιο Κρήτης εντόπισαν και μέτρησαν μια σειρά παραγόντων που σχετίζονται με την εγκυμοσύνη και παίζουν καθοριστικό ρόλο στην ανάπτυξη της παιδικής παχυσαρκίας. Για παράδειγμα, εάν η μητέρα είναι ήδη παχύσαρκη ή υπέρβαρη πριν ξεκινήσει την εγκυμοσύνη, τότε διπλασιάζεται ο κίνδυνος να είναι και το παιδί παχύσαρκο. «Δεν είναι μόνο ότι κληρονομούνται κάποια γενετικά χαρακτηριστικά από τη μητέρα στο παιδί, αλλά η παχυσαρκία της μητέρας στην αρχή της κύησης δημιουργεί από μόνη της ένα δυσμενές περιβάλλον για το έμβρυο» αναφέρουν. Αυτή η έρευνα σύμφωνα με τις “σπουδές πάχους” στιγματίζει τις χοντρές γυναίκες και πρέπει να απαγορευτεί.