Η προπαγάνδα για την εκφυλισμένη τέχνη μασκαρεύεται πλέον ως metoo. Εκφυλισμένη τέχνη ήταν ο όρος που χρησιμοποίησε το ναζιστικό καθεστώς ως πρόφαση για να απαγορεύσει και να καταστρέψει τέχνη. Εκατοντάδες καλλιτέχνες χαρακτηρίστηκαν “εκφυλισμένοι”. Και υπέστησαν διώξεις και ποινές, απολύθηκαν από θέσεις διδασκαλίας τους σε πανεπιστήμια και σχολές και τους απαγορεύτηκε να εκθέτουν και να πωλούν τα έργα τους. Ο όρος εκφυλισμένη τέχνη επινοήθηκε από τον κριτικό και συγγραφέα Μαξ Νορντάου που την παρουσίαζε σαν έργο ανθρώπων τόσο διεφθαρμένων από τη σύγχρονη ζωή που είχαν χάσει τον αυτοέλεγχο που είναι απαραίτητος για την παραγωγή κατανοητών έργων. Η θεωρία της εκφυλισμένης τέχνης συμπεριλάμβανε μέσα στο φάσμα της την άποψη πως μόνο οι φυλετικά καθαροί καλλιτέχνες μπορούσαν να παράγουν μια υγιή τέχνη που θα ενσάρκωνε τα ιδεώδη της κλασικής ομορφιάς. Ενώ οι καλλιτέχνες μεικτής φυλετικής καταγωγής παρήγαγαν χαοτικά έργα και τερατώδεις απεικονίσεις της ανθρώπινης μορφής.
Θεωρούσε -ανάμεσα σε άλλα- πως η “σωστή” τέχνη είναι ένα προϊόν γενετήσιων χαρακτηριστικών.
H VIDA, μια οργάνωση γυναικών για την λογοτεχνία, κάλεσε τα μέλη της να συμμετάσχουν σε μια κίνηση που θα δημιουργήσει έναν χώρο ασφάλειας στις βραδιές ποίησης.
Ένα άρθρο στους New York Times τιτλοφορείται ως “Ακυρώσεις εκδόσεων βιβλίων, καθώς οι εκδοτικοί οίκοι αντιμετωπίζουν την σεξουαλική παρενόχληση”. Ένας πιο κατάλληλος τίτλος θα ήταν “Οι εκδοτικοί οίκοι υποχωρούν στην υστερία της σεξουαλικής παρενόχλησης, μέσα από την οποία επικίνδυνες φονταμενταλιστές γυναίκες προσπαθούν να καταστρέψουν τις καριέρες συγγραφέων”. Στο άρθρο αναφέρεται πως “οι εκδοτικοί οίκοι είναι έτοιμοι να αντιμετωπίσουν απώλεια κέρδους. Καθώς ακυρώνουν συμβόλαια με άντρες που έχουν κατηγορηθεί για σεξουαλική παρενόχληση”. Το “κατηγορηθεί” είναι η λέξη κλειδί. Όχι “έχουν καταδικαστεί”. Όχι “ένοχοι”. Αλλά “κατηγορηθεί”. Και πολλοί από αυτούς έχουν κατηγορηθεί για αυτό που συνηθίζαμε να υποθέτουμε πως είναι άκακο φλερτ. Η εκφυλισμένη τέχνη του ναζιστικού καθεστώτος επιστρέφει δυναμικά. Πάλι για να μας “προστατέψει” φυσικά.
Πάνω από 200 βιβλία αφαιρούνται από παιδικές βιβλιοθήκες στην Ισπανία επειδή θεωρούνται “σεξιστικά”. Τα βιβλία ερευνήθηκαν και βρέθηκαν ένοχα με το έγκλημα του “κρυμμένου σεξισμού”. Επειδή είχαν αρσενικούς πρωταγωνιστές και υποστήριζαν υποτιθέμενα στερεοτυπικά μοντέλα. “Η αρρενωπότητα στα βιβλία αυτά συνδέεται άμεσα με το θάρρος και την ανταγωνιστικότητα” μας εξηγεί μια μαμά που ανήκει στην ομάδα που έκρινε πια βιβλία πρέπει να αφαιρεθούν από την βιβλιοθήκη. Μια φεμινίστρια παρουσιάζεται ως “ειδική”, όσο ειδική μπορεί να είναι δηλαδή κάποια στο να αποφασίσει στο κάψιμο βιβλίων, για να μας εξηγήσει πως το θάρρος και η ανταγωνιστικότητα των αντρών, χαρακτηριστικά που βοήθησαν τους άντρες να νικήσουν τους Ναζί και να μας βγάλουν από την άγρια φύση με ασφάλεια ώστε να διαμορφώσουμε ασφαλείς κοινωνίες, είναι “τοξικά”.
Και πως δεν έχουν θέση σε μια βιβλιοθήκη.
Πίνακας αφαιρείται από την Γκαλερί τεχνών του Μάντσεστερ μέσα στα πλαίσια του metoo με την δικαιολογία πως “απεικονίζει την γυναίκα σαν όμορφο αντικείμενο”. Με την άμεση αντίδραση κριτών και κοινού ο πίνακας επιστρέφει λίγο μετά. Οι υπεύθυνοι του χώρου μας ενημερώνουν πως το έκαναν “για να ξεκινήσουν μια συζήτηση για το πως η τέχνη πρέπει να παρουσιάζεται”. Με λίγα λόγια μας εξηγούν ξεδιάντροπα πως ξεκινούν μια ανοιχτή συζήτηση για την λογοκρισία της τέχνης. Λογοκρισία βασισμένη στις αβάσιμες θεωρίες του metoo και τις αστοιχείωτες αντιλήψεις που αυτό προωθεί.
Έκκληση για υπογραφές έκαναν στο ίντερνετ δυο γυναίκες κάτω -πάλι- από τις οδηγίες του metoo για να κατέβει από τους τοίχους του Μετροπόλιταν Μουσείο Τέχνης της Νέας Υόρκης ένας πίνακας του Balthus του 1938 επειδή “προωθεί την παιδοφιλία”. Η αίτηση μάζεψε 11.604 υπογραφές. Ο πίνακας δεν κατέβηκε. Αλλά “ειδικοί” στον χώρο της τέχνης φεμινίστριες γυναίκες φυσικά, έκριναν πως “θα πρέπει να θυμόμαστε πως το να δείχνουμε τέχνη που προκαλεί χωρίς να αντιμετωπίζουμε επιπτώσεις, είναι ένα ‘προνόμιο’ του οποίου οι συνθήκες μπορεί να καταχραστούν”.
Εκδοτικός αποφασίζει να ανακαλέσει την έκδοση πολλά υποσχόμενου ποιητή επειδή μια ανώνυμη καταγγελία τον κατηγορεί για σεξουαλική παρενόχληση 10 χρόνια πριν. Σε μια περίοδο όπου ο ίδιος έπασχε από βαριά κατάθλιψη και βαρύ αλκοολισμό. Θέματα για τα οποία έκτοτε αναζήτησε βοήθεια και κατάφερε να ξεπεράσει. Αλλά φυσικά η δεκάχρονη προσπάθεια του και η ανάκαμψη του πήγε στα σκουπίδια. Όταν κάποια ανώνυμα αποφάσισε να καταγγείλει 10 χρόνια μετά πως της είχε πιάσει το στήθος. Όταν αυτός ήταν μεθυσμένος. Ο ποιητής χαρακτηρίστηκε από τον εκδοτικό του οίκο ως σεξουαλικός παραβάτης. Διώχθηκε από την δουλειά του στο πανεπιστήμιο που εργάζονταν. Και πολλοί εκδοτικοί οίκοι ανακοίνωσαν επίσημα ότι δεν θα εκδώσουν μελλοντικές του δουλειές. Τέλος υπέφερε μια απόλυτη δολοφονία του χαρακτήρα του στο ίντερνετ. Ο Joseph Massey βίωσε ένα λιντσάρισμα. Η ζωή του καταστράφηκε.
Με την πρόφαση της “ασφάλειας των γυναικών στην τέχνη”.
Στο εντωμεταξύ μόνο το 11% μοντέρνας τέχνης που εκθέτεται την τελευταία δεκαετία είναι γυναικών. Και αυτό παρουσιάζεται ως αποτέλεσμα της “πατριαρχίας” και “σεξισμού”, την στιγμή που κανένας δεν υποθέτει πως μπορεί απλά η δουλειά τους να μην ενδιαφέρει το κοινό. Αλλά φυσικά δεν θα αφήσουμε το κοινό να αποφασίσει τι είναι τέχνη και τι όχι, αλλά τα γενετήσια χαρακτηριστικά. Με τεράστιες κρατικές επιδοτήσεις, χώροι σε μουσεία κατακρατούνται αποκλειστικά για την έκθεση δουλειάς γυναικών. Το ταλέντο δεν έχει πλέον σημασία. Μόνο το φύλο. Καμία συζήτηση δεν γίνεται επί του θέματος που να αφορά την ίδια την δουλειά των γυναικών αυτών. Την ποιότητα της τέχνης που παράγουν σε σύγκριση με αυτή των αντρών που τα μουσεία αποφασίζουν να εκθέσουν. Τα συμπεράσματα βασίζονται σε -πάλι- αόριστες φεμινιστικές θεωρίες. Ώστε να προωθηθεί με μεροληψία η δουλειά γυναικών με κριτήριο όχι την ποιότητα της δουλειάς. Αλλά το φύλο του καλλιτέχνη.
Τον 15ο αιώνα στην Ιταλία υπήρχε μια πρακτική που ονομάζονταν “η πυρά της ματαιοδοξίας”. Πυρές στις οποίες καιγόντουσαν αντικείμενα που οι θρησκευτικές αρχές θεωρούσαν ότι προκαλούν αμαρτίες. Όπως καθρέφτες, καλλυντικά, πίνακες και φυσικά ανήθικα βιβλία, σε μια δημόσια απάρνηση της αμαρτίας. Πλέον καίμε βιβλία όχι μόνο επειδή τα ίδια τα βιβλία είναι “ανήθικα”.
Αλλά και επειδή είναι η δουλειά αντρών που έχουν κατηγορηθεί για ανηθικότητα.
300 χρόνια μετά, ο Λόρδος Βύρων προκάλεσε την κοινωνική κατακραυγή για το ερωτικό περιεχόμενο της ποίησης του. Και για τις φήμες που τον ήθελαν να έχει ποικίλους εραστές, ανάμεσα τους και άντρες. Όπως και με την ετεροθαλή αδερφή του. Το πιο διάσημο του ποίημα το “Δον Ζουάν” το οποίο παρουσίαζε τον γνωστό ήρωα ως αγνό που απλά σαγηνεύεται εύκολα από τις γυναίκες, θεωρήθηκε τόσο σοκαριστικό και ανήθικο που οι τότε εκδοτικοί οίκοι αρνήθηκαν να το εκδώσουν. Εάν η μασκαρεμένη ως ηθική λογοκρισία του 19ου αιώνα νικούσε, θα στοίχιζε στην ανθρωπότητα ένα από τα πιο μεγαλύτερα και αξιοσημείωτα ποιήματα στην ιστορία της γλώσσας.
Λίγες ημέρες πριν ο συγγραφέας Κώστας Χαραλάς απολύεται από τον εκδοτικό οίκο Μεταίχμιο με τον οποίο συνεργάζονταν επειδή άσκησε κριτική στο κίνημα του ελληνικού metoo.
Η λογοκρισία, το κάψιμο βιβλίων και η απαγόρευση της τέχνης μέσα στα πλαίσια βαθιά συντηρητικών και ανήθικων δογμάτων κάνει ιστορικά κύκλους. Όπως εξάλλου και ο ντροπιασμός των καλλιτεχνών. Ανεξάρτητα του προσωπείου που έχει, πολιτικό, θρησκευτικό ή δικαιωματιστικό, στοχεύει σε ένα μόνο πράγμα. Την προώθηση της διεφθαρμένης προπαγάνδας του. Μέσω της λογοκρισίας, με πρόφαση την αγνότητα, την ηθική και πάνω από όλα την ασφάλεια. Τις πλάνες που χρησιμοποιεί το κίνημα του metoo για να κανονικοποιήσει ξανά στις κοινωνίες μας τον όρο εκφυλισμένη τέχνη.
