Ψωμί κι αλάτι

Έβλεπα για λίγο εχθές το Κάτι Ψήνεται. Άνθρωποι γύρω από ένα τραπέζι να λένε ο ένας στον άλλον τα πιο ντροπιαστικά πράγματα με τον μανδύα της ευγένειας. Στεναχωρήθηκα. Κι αυτό επειδή αυτή η ντροπή διάβρωνε την έννοια της φιλοξενίας και όλα όσα αυτή κάποτε συμβόλιζε. Η ανθρώπινη ιστορία σε κυριολεκτικά όποιο μέρος του κόσμου και να κοιτάξει κανείς, είναι διάχυτη από έθιμα και ιστορίες για την σπουδαιότητα της συγκέντρωσης των ανθρώπων σε ένα κοινό τραπέζι.

Το ψωμί κι αλάτι εδώ και αιώνες συμβολίζει την δύναμη της ένωσης των ανθρώπων γύρω από ένα τραπέζι. Πηγαίνετε σε οποιοδήποτε μέρος του κόσμου και οι πιθανότητες είναι πως θα ακούσετε την φράση ψωμί κι αλάτι που συμβολίζει σε όλα τα μέρη του κόσμου την εμπιστοσύνη, την χαρά και την σπουδαιότητα της φιλίας και της συντροφικότητας.

Από την Ρωσία μέχρι και το Ιράν η φράση αυτή και η δύναμη που κουβαλά, μένει ένα από τα λίγα πράγματα που δένουν όλη την ανθρωπότητα με μια ιδεατή κλωστή.

“Ψωμί κι αλάτι” λένε στην Βουλγαρία είναι ένα καλωσόρισμα στο σπίτι του οικοδεσπότη.
“Ψωμί και αλάτι” λένε στην Φινλανδία σαν ευλογία σε ένα καινούργιο σπιτικό.
“Ψωμί κι αλάτι” λένε στην Γερμανία σε έναν γάμο ή όταν θέλουν να ευχηθούν καλή πρόοδο.
“Ψωμί και αλάτι” τρώνε στην Αραβία ως έκφραση συμμαχίας. Η πράξη συνδέει τους δυο κάτω από μια συνθήκη σεβασμού που απαιτεί ευγνωμοσύνη για την φιλοξενία.

Όταν τρώμε “ψωμί κι αλάτι” οικοδεσπότης και επισκέπτης συνδέονται αυτόματα με παλαιότατους δεσμούς φιλίας. Μας θυμίζει ότι έχουμε περάσει μαζί πολλές δυσκολίες, και έχουμε υποχρεώσεις ο ένας  απέναντι στον άλλο τις οποίες δεν πρέπει ποτέ να λησμονήσουμε. Στην Ελλάδα το ψωμί κι αλάτι συμβολίζουν το κοινό τραπέζι φαγητού ως δεσμό φιλίας. Είναι μάλιστα μια πανάρχαια ιδέα. «Άλας και τράπεζαν μη παραβαίνειν» ήταν μια αρχαία παροιμία, “φάγαμε μαζί ψωμί κι αλάτι”, ενώ σε μεσαιωνική διήγηση δίνεται όρκος “εις το ψωμί και εις τ’ άλαν”.

Το κοινό τραπέζι είναι σύμβολο συμφιλίωσης και λησμονιάς όσων μας οδήγησαν σε χωρισμό. Όλα όσα είπαμε, κάναμε, τα πικρά λόγια που ανταλλάξαμε, όλα είναι παρελθόν γιατί μαζί φάγαμε ψωμί κι αλάτι.

Το κοινό τραπέζι ήταν ένα μέρος που δίνονταν όρκοι.

Και δεν μπορώ παρά να στεναχωριέμαι καθώς παρακολουθώ όλες αυτές τις κυνικές προσπάθειες να υποτιμήσουν, να υποβιβάζουν και να διαβρώσουν όλους αυτούς τους δεσμούς που μας δένουν. Αντί πλέον να είναι κοινωνικά αποδεκτό να είμαστε φιλόξενοι, συγχωρητικοί και μονοιασμένοι, έχει γίνει κοινωνικά αποδεκτό να υπονομεύουμε, να πληγώνουμε, να μισούμε και να είμαστε εκδικητικοί. Είναι κοινωνικά αποδεκτό να αντιμετωπίζουμε αυτούς τους δεσμούς ως σύμβολα καταπίεσης μιας περασμένης σκοτεινής εποχής. Από τους ίδιους ανθρώπους που φωνάζουν “μίσος” όταν δεν καταλαβαίνουν καν την δύναμη της ομόνοιας. Ότι κάποτε συμβόλιζε τους καλύτερους εαυτούς μας έχει πλέον υποβιβαστεί σε μια πρόστυχη εικόνα υποτιθέμενης καταπίεσης. Από ανθρώπους που δεν εκτιμούν έννοιες όπως κουράγιο, θάρρος και αυτοθυσία αλλά τις ονομάζουν τοξικές.

Και δεν μπορώ παρά να στεναχωριέμαι καθώς νιώθω την ακόρεστη δίψα τους να καταστρέψουν και γελοιοποιήσουν οτιδήποτε στέκεται απέναντι σε αυτή την διάβρωση που προκαλούν. Μια διάβρωση που προσκαλεί σε μια μικροπρεπή, ζηλόφθονη και εκδικητική ματιά του κόσμου. Ανθρώπων που καλύπτουν την σκοτεινή πείνα τους με τον μανδύα της συμπόνιας και της ισότητας. Ανθρώπων που πολεμάνε με λύσσα να αποδεχτούμε πως ζούμε σε έναν άνισο κόσμο μίσους και θανάτου. Γιατί όταν αποδεχτούμε πως ζούμε σε έναν άνισο κόσμο μίσους και θανάτου τότε χάνουμε την ελπίδα στους ανθρώπους.

Και το ψωμί και το αλάτι που κάποτε μας έδενε, πλέον μας χωρίζει.